Giải pháp được đưa ra là thu hồi đất rộng hơn kề bên hạ tầng và thực hiện tái định cư tại chỗ cho tất cả những người bị thu hồi đất, cả người có đất trong phạm vi hạ tầng và người có đất kế bên.
Theo Sở Xây dựng TPHCM, hiện nay, mỗi khi mở rộng một con đường, TPHCM lại xuất hiện thêm hàng chục và thậm chí hàng trăm căn nhà diện tích nhỏ, gây ra hình ảnh xấu xí cho đô thị thành phố.
Để hạn chế tình trạng này, UBND TPHCM vừa phê duyệt đề án “Quản lý đất đai và phương hướng sử dụng đất đai hiệu quả trên địa bàn thành phố”.
Điểm đáng chú ý tại đề án này là đề xuất phương án xử lý giá trị đất đai tăng thêm tại các dự án phát triển hạ tầng.
Giải phóng mặt bằng phục vụ xây dựng tuyến metro số 2 (Bến Thành – Tham Lương) đoạn qua quận Tân Bình (ảnh: Phạm Nguyễn)
Giải pháp được đưa ra là thu hồi đất rộng hơn kề bên hạ tầng và thực hiện tái định cư tại chỗ cho tất cả những người bị thu hồi đất, cả người có đất trong phạm vi hạ tầng và người có đất kế bên hạ tầng.
Theo đó, mỗi người bị thu hồi đất đều được nhận lại một diện tích nhỏ hơn, tỷ lệ nghịch với giá đất tăng thêm do hạ tầng mang lại. Quy hoạch lại hai bên hạ tầng và phần đất dôi dư được bán đấu giá để lấy tiền triển khai thực hiện.
Phương án này được đưa ra lấy ý kiến của cộng đồng dân cư bị ảnh hưởng. Nếu đa số hộ dân đồng thuận (thường là 2/3) thì phương án được phê duyệt.
Thiểu số những người không đồng thuận có thể lựa chọn đồng thuận hay bị Nhà nước thu hồi đất. Đây là cơ chế mang tên “đồng thuận cộng đồng theo đa số”, bảo đảm công bằng cao nhất và tiết kiệm chi phí đầu tư.
Thực tế triển khai các dự án hạ tầng giao thông thời gian qua, những người bị ảnh hưởng phải di dời, tái định cư nơi khác nhưng với mức giá bồi thường không cao. Trong khi đó, những hộ dân từ bên trong lại được hưởng lợi khi trở thành nhà mặt tiền đường và giá trị đất đai tăng lên rất nhiều.
Đề án nêu rõ là hiện nay, Nhà nước thu hồi đất vẫn để lại hậu quả là số lượng khiếu nại, khiếu kiện quá cao, gây mất ổn định xã hội. Nguyên nhân chủ yếu là thực hiện bồi thường, hỗ trợ bằng tiền mà giá trị không tương xứng với giá trị thị trường.
Giải pháp hợp lý nhất là thực hiện bồi thường, hỗ trợ bằng đất cùng loại hoặc khác loại. Giải pháp này chưa được thực hiện vì không được quy định trong Luật Đất đai 2013.
Do đó, TPHCM chỉ có thể đổi mới là quy định cụ thể quy trình thu hồi đất. Trong đó, giá trị đất đai được bồi thường là giá trị trước khi triển khai đầu tư, không chấp nhận bồi thường theo giá đất tăng lên do dự án tác động. Như vậy, cần định giá cụ thể toàn bộ khu vực dự án ngay khi quy hoạch được phê duyệt và xem đây là giá đất để tính bồi thường, hỗ trợ.
